" Kolegiata Św. Mikołaja. Od romanizmu po neogotyk. Jedna z najstarszych świątyń Województwa Świętokrzyskiego. Skrywa w sobie wiele romańskich detali architektonicznych. Jest grubą ksiegą historii Ziemi Koneckiej, z którą warto się zapoznać...."

Pierwszy romański kościół był fundowany przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża w 1220 roku. Wybudowany był z bloków piaskowcowych " z ciętego (w prostokąty) ciosu, wielkim kosztem."
Światynia późnogotycka, wybudowana w 1520 roku od nowa po pożarze  w 1492 roku. Kościół jednonawowy, zorientowany. Wybudowany z ciosów paskowcowych. Według inwentarza przeprowadzonego w 1891 roku  bryła kościoła miała następujące wymiary: 24,8 m długości, 12,4 m szerokości, o wysokości 7,7 metra.
W latach 1902 - 1905 kosciół zostaje przebudowany według projektu Wacława Popławskiego. Świątynia została wzbogacona o nową wieżę o wysokości 40m z trzema dzwonami, zachodnią cześć nawy oraz szczyty pomiędzy nawą a prezbiterium, fasadami: zachodnią i wschodnią. Wymiary obecnej rozbudowanej budowli wynoszą 47,42x14,26x9,6m, powierzchnia kościoła wynosi 490 m kw.
Całkowity koszt przebudowy wyniósł 26593 rubli i był dotowany przez parafian.
Obecny wygląd i wystrój kościoła pochodzi z renowacji kościoła w latach 1905- 1910. Jest to świątynia jednonawowa, zorientowana. Z terakotową posadzką oraz kasetonowym suficie(brak sklepień). Wyjątkiem jest przepiękne, rzadkie w Polsce sklepienie gwiaździste w prezbiterium światyni. Okna witrażowe.
Ukryte skarby wmurowane w kościelne ściany
Nad bocznymi drzwiami w fasadzie południowej znajduje się unikatowy romański płaskorzeźbiony kamienny tympanon z I połowy XIII wieku  w formie półkolistego ornamentu wokół krzyża.

Pod nim łaciński napis: kościół Św. Mikołaja odbudowany na nowo w 1122 roku.* z treści napisu wynika, że wkradła się tu pewna nieścisłość. Tympanon ten najprawdopodobniej został przeniesiony z starszej świątyni wybudowanej w południowej części Końskich "Kościółki", fundowanej przez biskupa Radosta w drugiej dekadzie XII wieku.
Na południowej fasadzie na wysokości prezbiterium znajduje się następny ciekawy zabytek kolegiaty. Zachowany zegar słoneczny z 1621 roku. Tam również jest wyryty napis pamięci księdza Stanisława Modrzewskiego.
Warto zwrócić uwagę na zewnętrzne ściany wieży, gdzie znajdują się płyty z herbami Rawicz, Odrowąż i Leliwa oraz łaciński napis majuskułowy. Płyty te pochodzą z wcześniejszego kościoła.


Fot. 4 Wnętrze kościoła p.w. Świętego Mikołaja w Końskich. Sufit kasetonowy zastępuje sklepienia nawy.

Wyposażenie wnętrza:
Chór z 17 - głosowymi organami A. Homana,
Dwa boczne kamienne ołtarze z XVIII wiecznymi płótnami, marmurowa chrzcielnica.
Płyta funeralna Hieronima Koneckiego z 1564 roku umieszczona w pobliżu ołtarza głównego. Wykonany w piaskowcu, przedstawia płaskorzeźbioną postać rycerza. W zwieńczeniu trójkątny szczyt z herbem Odrowąż w kartuszu.
Epitafia ( napis na pomniku lub nagrobku upamietniającgo zmarłego):
Anny Kempickiej z 1652 roku, Anny z Sumina Sierakowskiej z 1672 roku, Kanclerza Jana Małachowskiego z 1762 r. Jest to marmurowa, rokokowa płyta z dwiema rzeźbionymi postaciami alegorycznymi po bokach, zwieńczonej alabastrowym popiersiem zmarłego w bogatym obramieniu z puttami.

Fot.  5  Kościół Św. Mikołaja w Końskich. Widok na 40 m wieżę od strony wschodniej.Charakterystyczne gotyckie szkarpy oraz szczyty między nawą a prezbiterium.

RYNEK W KOŃSKICH
Zwany Placem Kościuszki od usytuowanego pośrodku Pomnika Tadeusza Kosciuszki z 1917 roku.
Rynek ma kształt wydłużonego prostokąta w kierunku osi wschód - zachód. Od północy rynek zamyka ulica Piłsudskiego, od południa Księdza Granata.Plac ten jest podzielony na dwa kwartały drogą łączącą ulicę Piłsduskiego z ulicą Księdza Granata. Przyczyniło sie to do powstania dwóch części: jednej w kształcie trójkąta( zachodnia część), będąca przykładem rozwidlenia traktu komunikacyjnego przebiegającego z Łodzi do Skarżyska Kamiennej oraz  drugiej przykościelnej w kształcie nierównomiernego czworokąta. Z naroży rynku wybiegają ulice w kierunku wchód - zachód. Ulice Łazienna, Pocztowa, Hubala  oraz Warszawska nie krzyżują się dokładnie na narożach Placu Kościuszki.
ZABUDOWA RYNKU
Po uzyskaniu praw miejskich przez Końskie 30 grudnia 1748 roku nastąpił przypływ ludności mieszczańskiej i rzemieślniczej do Końskich. Zostają zabudowane  dłuższe pierzeje: północna oraz południowa. Rynek był otoczony przez dwadzieścia kamiennych piętrowych domów. Wraz ze wzrostem dochodów mieszkańców kamienic Rynku wybudowane zostały dwukondygnacyjne domy z kamienia i cegły.( połowa XIX w, XXw). Do dziś zachowały się piętrowe,  kamienice z kamiennymi portalami wjazdowymi, sklepionymi bramami  oraz wydłużonymi podwórkami.
FUNKCJE RYNKU
Plac Kościuszki jest sercem Końskich, jest centralnym miejscem, gdzie spotykają się Konecczanie. Zwarta zabudowa pełni funkcę handlowo - mieszkalną. Na parterze zlokalizowane są siedziby zakładów usługowych, wyższe kondygnacje  są zamieszkane. To tutaj organizowane są uroczystości związane z historycznymi wydarzeniami mającymi miejsce w Końskich. 11 listopada 2008 w ramach obchodów 90 - lecia uzyskania niepodległosci przez Polskę  na rynku zorganizowano rekonstrukcję historyczną, ukazujaca epizody z okresu I Wojny Światowej.
Położony w północnej części rynku Kościół pw. Świętego Mikołaja i Wojciecha jest miejscem spotkań parafian.


Fot. 6 Insenizacja historyczna na koneckim rynku z dnia 11.11.2008. Wykorzystane zdjęcie pochodzi ze strony int. UM Końskie.


Fot. 7 Północna pierzeja rynku koneckiego. Ulica Piłsudskiego 18. Brama wjazdowa z ozdobnym portalem