Mapa: Rezerwaty przyrody nieożywionej w Województwie Świętokrzyskim. Opis rezerwatów. Nr na mapie odpowiada numerowi rezerwatu opisanemu poniżej. Opracowanie własne. Kopiowanie jedynie za zgodą autora.
REZERWAT SKALNY IM. JANA CZARNOCKIEGO ŚLICHOWICE (1)
Rok założenia: 1952
Powierzchnia: 0,55 ha
Położenie: Kielce, powiat kielecki
Przedmiot ochrony: Nieczynny kamieniołom wapienia górnodewońskiego podzielony na trzy części; zachodnie wyrobisko skalne, grzęda skalna( Wzgórze Ślichowickie, 303m) o długości 130 m i h około 40m, oraz wyrobisko wschodnie. Na ścianie wschodniej grzbietu przedzielajacego nieczynne kamieniołomy odsłania się dobrze widoczny profil fałdu obalonego, który jest podręcznikowym przykładem ruchów fałdowych zachodzących w obszarze kieleckim w orogenezie hercyńskiej.
Ochronie podlegają również zjawiska i formy krasowe uwidocznione głównie w zachodniej części rezerwatu. (Jaskinia Pod Fałdem o długości 11m i głębokości 5m.).
Bardzo ciekawa jest budowa geologiczna: występują tutaj skały osadowe takie jak wapienie, łupki marglistei rzadko spotykane ciemne wapienie bitumiczne..
Poza tym ochronie podlega ciekawa roślinność sucholubna z takim gatunkami jak: wisienka stepowa, berberys i inne.
Fot. Rezerwat skalny Ślichowice ( Śluchowice) im Jana Czarnockiego. Wschodni kamieniołom z wychodnią skalną wapieni górnodewońskim z widocznym fragmentem fałdu obalonego. GÓRA ZELEJOWA(2)
Rok założenia: 1954
Powierzchnia: 67 ha
Położenie: Zelejowa, gmina Chęciny
Przedmiot ochrony: Grań skalna z formani krasowymi: bruzdy, lejki. Wychodnie skalne o ciekawej tektonice oraz procesach mineralizacji. Wiele gatunków roślinności kserotermicznej(sucholubnej), np:.rojnik pospolity, oman wąskolistny, pięciornik piaskowy.
GÓRA MIEDZIANKA(3)
Rok założenia: 1958
Powierzchnia: 25 ha
Położenie: Miedzianka, gmina Chęciny
Przedmiot ochrony: pozostałości górnictwa kruszcowego, zachowane minerały kruszcowe(staszycyt - spotykany tylko w Miedziance), formy skalne, formy i procesy krasowe( 10 jaskiń), roślinność sucholubna. SKAŁKI PIEKŁO(4)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 6,3 ha
Położenie: Niekłań, gmina Stąporków
Przedmiot ochrony: Różnorodne formy skał piaskowcowych powstałych w wyniku procesów erozyjnych oraz wietrzenia mrozowego.
KADZIELNIA(5)
Rok założenia: 1962
Powierzchnia: 0,6 ha
Położenie: Kielce
Przedmiot ochrony: formy skalne wapienia górnodewońskiego ( Skałka Geologów), procesy i formy krasowe( jaskinie i schroniska skalne- Diabla Dziura,Szczelina - 180 m długości), skamieniałości( koralowce, głowonogi, ryby pancerne).
JASKINIA RAJ(6)
Rok założenia: 1968
Powierzchnia: 7,78 ha
Położenie: Dobrzączka, gmina Chęciny
Przedmiot ochrony: wychodnie wapieni dewońskich, procesy krasowe. Jaskinia o przebogatej szacie naciekowej: stalaktyty, stalagmity, draperie, misy jaskiniowe,pizoidy. Cenne znaleziska archeologiczne: kamienne narzędzia pracy człowieka sprzed 50000 lat, szcątki prehistorycznych zwierząt: mamuta, nosorożca włochatego. GÓRA RZEPKA(7)
Rok założenia: 1981
Powierzchnia: 9,09 ha
Położenie: Chęciny
Przedmiot ochrony: Pozostałości górnictwa kruszcowego( rudy ołowiu), wychodnie skał dewońskich.
BIESAK - BIAŁOGON(8)
Rok założenia: 1981
Powierzchnia: 13,13 ha
Położenie: Kielce
Przedmiot ochrony: Wychodnie skalne kambru(piaskowce kwarcowe wieku 540 mln lat) oraz ordowiku( zlepieńce wieku 480 mln lat), rzadka warstwa skał zwana BENTONITEM. Dawne wyrobisko górnicze, drzewostany boru mieszanego. BARCZA(9)
Rok założenia: 1981
Powierzchnia: 14,57 ha
Położenie: Barcza, gmina Zagnańsk
Przedmiot ochrony: Wychodnie tufitów(skał wulkanicznych dolnodewońskich), gatunki roślin objęte ścisłą ochroną: rosiczka okrągłolistna, storczyk podkolan biały, bluszcz pospolity, widłak goździsty. Dwa wyrobiska kamieniołomu wypełnione wodą o kolorze zielonkawym. KRĘGI KAMIENNE(10)
Rok założenia: 1994
Powierzchnia: 12,75 ha
Położenie: Tumlin, gmina Miedziana Góra
Przedmiot ochrony: Wychodnie piaskowca tumlińskiego, nieczynny kamieniołom z ciekawą tektnoniką fałdową, walory archeologiczne prezentowane przez prehistoryczne kręgi kamienne spełniające funkcję pogańskiego wału kultowego.
WĄWÓZ W SKAŁACH (11)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 3,18 ha
Położenie: Skały, Czajęcice, gmina Waśniów, Nowa Słupia
Przedmiot ochrony: 30 metrowej głębokości wąwóz wyerodowany w srodkowodewońskich dolomitach, skamieniałości: ramienionogi, koralowce.Roślinność naskalna.
KRZEMIONKI OPATOWSKIE (12)
UWAGA: Rezerwat ten zaklasyfikowany jest również do typu leśnego) Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 378,79 ha
Położenie: Magonie, gmina Bodzechów
Przedmiot ochrony: pole eskploatacyjne krzemieni pasiastych powstałych 159 mln lat temu, slady prehistorycznego górnictwa: szyby, korytarze.
Wile rzadkich gatunków roślin: wawrzynek główkowy, zawilec wielokwiatowy, ostrozeń panoński.
MOCZYDŁO (13)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 16,21 ha
Położenie: Jaworznia Zagórze, gmina Piekoszów
Przedmiot ochrony: Ślady pozostałości eksploatacji górniczej. Wychodnie skalne z widocznymi wzajemnymi kontaktami skał róźnyh okresów geologicznych. Ciekawe żyły kalcytowe zawierające baryt i galenę. Roślinność ciepłolubna: zawilec wielokwiatowy i inne.
PIEKIEŁKO SZKUCKIE (14)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 2,5ha
Położenie: Szkucin, gmina Ruda Maleniecka
Przedmiot ochrony: Ochrona naturalnych skałek zbudowanych ze zlepieńców jury dolnej. Szereg form powstałych w wyniku erozji oraz wietrzenia,leje będące efektem procesów mrozowych w strefie peryglacjalnej ( tzw. kliny mrozowe). We wschodniej części rezerwatu kilka okazów 150 letnich sosen i dębów. PERZOWA GÓRA (15) UWAGA: Rezerwat ten zaklasyfikowany jest również do typu leśnego)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 33,08 ha
Położenie: Hucisko, gmina Strawczyn
Przedmiot ochrony: Wychodnie piaskowców górnotriasowych, naturalne formy skalne powstałe w wyniku wietrzenia i erozji. Buczyna karpacka z dominującym drzewostanem złożonym z buka, jodły, graba, dębu, sosny. W runie lasu wiele cennych i chronionych gatunków roślin, takich jak: lilia złotogłów, żywiec cebulkowy, czosnek niedżwiedzi, marzanka wonna.
SKAŁY POD ADAMOWEM(16)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 8,98 ha
Położenie: Adamów, gmina Brody Iłżeckie
Przedmiot ochrony: Wychodnie dolnojurajskich piaskowców, zachowane tekstury sedymentacyjne.
CHELOSIOWA JAMA(17)
Rok założenia: 1997
Powierzchnia: 25,83 ha
Położenie: Jaworznia, gmina Piekoszów
Przedmiot ochrony: Jaskinia Chelosiowa Jama. Formy krasu powierzchniowego i podziemnego. Najdłuższy w świętokrzyskim system korytarzy jaskiń. Wychodnie skał wapieni dewońskich.
GAGATY SOŁTYKOWSKIE(18)
Rok założenia: 1997
Powierzchnia:13,33 ha
Położenie: Wólka Plebańska, gmina Stąporków, powiat konecki.
Przedmiot ochrony: Odsłonięcia dolnojurajskich iłów i mułków z wkładkami piaskowców, z widocznymi teksturami sedymentacyjnymi środowiska rzecznego oraz występowanie minerałów; gagatu oraz syderytu. Ślad tropu dilofozaura mający długość 60 cm, największy w Polsce oraz najstarszy znany zapis życia stadnego zauropodów na przykładzie dwóch równoległych szlaków starszych osobników oraz czterech młodszych osobników. Interesujące jest także rzadko spotykane ślady dinozaurów z zachowanym odciskiem śródstopia.
GÓRA JELENIOWSKA(19)
Rok założenia: 1997
Powierzchnia:15,56 ha
Położenie: Jeleniów, gmina Nowa Słupia
Przedmiot ochrony: rumowiska skalne - gołoborza zbudowane z kambryjskich piaskowców kwarcytowych, zbiorowiska wyżynnego boru mieszanego.
Położenie: Krynki, gmina Brody. Na południe od miejscowości Małę Krynki, na wschód od zalewu w Brodach.
Rezerwat przyrody nieożywionej o powierzchni 25,10 hektarów chroni wychodnie skalne piaskowców i piaskowców zlepieńcowatych z okruchami żwirów powstałych tutaj w środowisku rzecznym lądowym.
Skały te od ponad 240 mln lat temu podlegały intensywnym procesom wietrzenia i erozji, które doprowadziły do powstania wielu różnorodnych form skalnych. Rozsiane wśród starodrzewu sosnowego tworzą różne, wręcz bajeczne formy takie jak okapy skalne, porozrzucane bloki o średnicy przekraczającej 3 metry, kazalnice. Wyjątkowe skałki to grzyb z potężnym skalnym kapeluszem czy ponad trzymetrowej wysokości iglica. Znajdują się tutaj inne ciekawe formy geomorfologiczne będące wynikiem procesów mikrotektonicznych takie jak wąwóz skalny o długości 150 metrów i 15 metrowych pionowych ścianach czy jaskinie pseudokrasowe.
Bogatym zespołom roślinnym boru mieszanego i świeżego towarzyszą rośliny chronione takie jak: wawrzynek wilczełyko, konwalia majowa czy lilia złotogłów.
WIETRZNIA IM. ZBIGNIEWA RUBINOWSKIEGO(21)
Rok założenia: 1999
Powierzchnia:17,95 ha
Położenie: Kielce
Przedmiot ochrony: Odsłonięcia wapieni dewońskich( ciągły profil skał dewonu górnego na długości 800m), zmienność facji: lądowej i morskiej, zjawiska tektoniczne( uskoki, brekcje, slizgi tektoniczne), procesy i formy krasowe (jaskinia na Wietrzni o długosci 60m) GÓRA ŻAKOWA(22)
Rok założenia: 1999
Powierzchnia:50,48 ha
Położenie: Sitkówka Nowiny, powiat kielecki
Przedmiot ochrony: Antropogeniczne formy terenu jako pozostałość po dawnym górnictwie rud ołowiu. Zbiorowiska leśne, las mieszany z wieloma gatunkami roslin chronionych:pajęcznica gałęzista, zawilec wielokwiatowy, kopytnik pospolity. WOLICA(23)
Rok założenia: 2000
Powierzchnia:2,78 ha
Położenie: Wolica, powiat kielecki, gmina Chęciny
Przedmiot ochrony: Pozostałości eksploatacji górniczej w formie nieczynnego kamieniołomu, litologia: profil wapienia muszlowego(środkowy trias), interesujące tekstury sedymentacyjne wapieni.
EWELINÓW(24) UWAGA: Rezerwat ten jest zaklasyfikowany również do typów: krajobrazowego, florystycznego
Rok założenia: 2006
Powierzchnia:14,89 ha
Położenie: Lasocin, gmina Łopuszno
Przedmiot ochrony: Ciekawa i zróźnicowana litologia terenu ( wapienie, utwory polodowcowe ( fluwioglacjalne). Formy terenu powstałe w wyniku działalności lądolodu: suche doliny, progi denudacyjne.
Cenne zbiorowiska roślinne: wyżynny jodłowy bór mieszany, kontynentalny bór mieszany, grąd subkontynentalny.
Zachełmie(25)
Rok założenia: 8.11.2010
Powierzchnia: 7,95ha
Położenie: Zachełmie, gmina Zagnańsk, powiat kielecki
Przedmiot ochrony: stanowisko paleontologiczne z najstarszymi na świecie tropami czworonogów, ciekawe formy i procesy tektoniczne (luka stratygraficzna), inne stanowiska paleontologiczne, wychodnie dolomitów, mułowców i wapieni.
LEŚNE Nazwa rezerwatu: CIECHOSTOWICE(26)
Rok założenia: 1953
Powierzchnia: 7,43ha
Położenie: Mroczków, gmina Bliżyn
Przedmiot ochrony: fragment lasy mieszanego ze znacznym udziałem modrzewia polskiego( larix polonica)
Nazwa rezerwatu: RADOMICE(27)
Rok założenia: 1953
Powierzchnia: 23,20ha
Położenie: Radomice, gmina Morawica
Przedmiot ochrony: Naturalne występowanie cisa ( taxus baccata)
Nazwa rezerwatu: ŚWINIA GÓRA(28)
Rok założenia: 1953
Powierzchnia: 50,78ha
Położenie: Kucembów, gmina Bliżyn
Przedmiot ochrony: Naturalne kilkupiętrowe drzewostany puszczy Świętokrzyskiej. Dominujące gatunki: jodła, dąb, modrzew polski, buk w najwyższym piętrze. Wyróźniono 13 zespołów roślinności, np: bór mieszany z jodłą, buczyna górska, wilgotny bór sosnowy.
Chronione gatunki roślin: swiecący mech, modrzewnik lekarski znajdujący się na "Czerwonej Liście"
Nazwa rezerwatu: BUKOWA GÓRA II (29)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 34,80ha
Położenie: Rączki, gmina Kluczewsko, powiat włoszczowski
Przedmiot ochrony: Chronione drzewostany buka. Rumosz skalny wapienia muszlowego na szczycie wzgórza. W runie leśnym chronione gatunki roślin: czerniec grunkowy, wyka leśna, buławik czerwony, storczyki.
Nazwa rezerwatu: ZIELONKA 30)
Rok założenia: 1974
Powierzchnia: 21,09ha
Położenie: Stróża, gmina Zawichost, powiat sandomierski
Przedmiot ochrony: Ochrona naturalnego fragmentu grądu lipowo - grabowego. Trzy gatunki roslin objęte ścisłą ochroną: lilia złotogłów, powojnik prosty, parzydło leśne.
Nazwa rezerwatu: ZAMCZYSKO TURSKIE (31)
Rok założenia: 1979
Powierzchnia: 2,45 ha
Położenie: Stróżki, gmina Połaniec, powiat staszowski
Przedmiot ochrony: pojedyńcze okazy lipy drobnolistnej, wiązu, graba, dębu o charakterze pomnikowym. Rosliny chronione: kalina koralowa, kruszyna pospolita.
Nazwa rezerwatu: LISINY BODZECHOWSKIE (32)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 36,59ha
Położenie: Bodzechów, gmina Bodzechów, powiat Ostrowiec Świętokrzyski
Przedmiot ochrony: Jary lessowe, roślinność kserotermiczna, zbiorowiska grądowe.
Nazwa rezerwatu: ZAMCZYSKO (33)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 14,14ha
Położenie: Makoszyn, gmina Bieliny, powiat kielecki, w Paśmie Orłowińskim.
Przedmiot ochrony: Zbiorowisko leśne z pomnikowymi okazami buka, klonu, jaworu i dębu szypułkowego.Ochrona ścisła bluszcza pospolitego. Ochrona obiektu z X wieku będącego wałem kultowym Pogan.
Nazwa rezerwatu: WRONI DÓŁ (34)
Rok założenia: 1999
Powierzchnia: 9,94ha
Położenie: Polichno, gmina Michałów, powiat pińczowski
Przedmiot ochrony: zbiorowiska leśne grądowe, zbiorowiska roślin kserotermicznych, zbiorowiska łąk oraz synatropijne. Ochrona 14 gatunków roślin, np: dwulistnik muszy, kosmatka gajowa, tojad dzióbaty.
Nazwa rezerwatu: CISÓW, IM. PROF. Z. CZUBIŃSKIEGO(35)
Rok założenia: 1970
Powierzchnia: 40,58ha
Położenie: Cisów, gmina Daleszyce.Powiat kielecki
Przedmiot ochrony: zespoły żyznej buczyny karpackiej z bukiem, jodłą oraz grabem. Rzeźba wąwozów lessowych.
Nazwa rezerwatu: OLESZNO(36)
Rok założenia: 1971
Powierzchnia: 31,34ha
Położenie: Zabrody, gmina Krasocin, powiat włoszczowski
Przedmiot ochrony: Ochrona cennych typów siedliskowych lasu: ols - las bagieny, ols jesionowy, las wilgotny, las mieszany, las mieszany świeży. 7 gatunków roślin podlegających ścisłej ochronie, np: wawrzynek wilczełyko, przylaszczka pospolita, widłak wroniec, podkolan biały.
Nazwa rezerwatu: MODRZEWIE(37)
Rok założenia: 1971
Powierzchnia: 5,06ha
Położenie: Bałtów, powiat Ostrowiec Świętokrzyski
Przedmiot ochrony: naturalny las dębowo - lipowy o charakterze grądu ze znacznym udziałem modrzewia polskiego ( larix polonica). Gatunki obce, nie rosnące w Polsce: daglezja zielona, grochodrzew.
Nazwa rezerwatu: DALEJÓW(38)
Rok założenia: 1978
Powierzchnia: 87,58ha
Położenie: Wołów, gmina Bliżyn. Powiat skarżyski
Przedmiot ochrony: Drzewostan będący pozostałością dawnej Puszczy Świętokrzyskiej. Zespoły roślinności: buczyny karpackiej, kontynentalny bór bagienny, grądy, bór mieszany z jodłą. Wiele okazałych drzew pomnikowych mających do 180 lat: modrzew polski, jodła, buk, dąb. Bogate runo, w którym spotykamy np, gajowca żółtego, kosaćca syberyjskiego, wietlicę samczą, wawrzynka wilczełyko.
Nazwa rezerwatu: MILECHOWY(39)
Rok założenia: 1978
Powierzchnia: 133,73
Położenie: Bolmin, gmina Chęciny, gmina Małogoszcz, powiat kielecki.
Przedmiot ochrony: Zbiorowisko naturalnego lasu typu świetlistej dąbrowy, lasu mieszanego sosnowo - dębowego, grądu wysokiego lipowo - grabowego oraz murawy kserotermiczne. Rośliny chronione: wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, zawilec wielokwiatowy, bluszcz pospolity.
Najwartościowszym miejscem pod względem walorów krajobrazowych jest skalny wąwóz z jaskinią Piekło Milechowskie. „Kanion” wypreparowany w wapiennych skałach zboczy Góry Miechowskiej jest przykładem formy powstałej w wyniku procesów krasowych. Ściany wąwozu osiągają wysokość 20 metrów w stosunku do jego dna. Największą i ogólnie dostępną jaskinią wąwozu jest Piekło Milechowskie. Łączna długość korytarzy wynosi 18 metrów, dostępny dla turystów jest odcinek około 10 metrów.
Fot. Skalny wąwóz w rezerwacie przyrody "Milechowy"
Nazwa rezerwatu: KAMIEŃ MICHNIOWSKI(40)
Rok założenia: 1978
Powierzchnia: 10,50ha
Położenie:Michniów, gmina Bodzentyn. Powiat kielecki
Przedmiot ochrony: Naturalne wychodnie skalne. Są to utwory triasowe- czerwone piaskowce, łupki i iły, przykryte osadami polodowcowymi. W niektórych miejscach mezozoiczne piaskowce są odpreparowane, widoczne są jako wychodnie.
Ochronie podlega także las mieszany wyżynny z dominującymi drzewostanami jodły, sosny, buka, dęba.
Nazwa rezerwatu: WYKUS(41)
Rok założenia: 1978
Powierzchnia: 53,01ha
Położenie: Wykus, gminy: Bodzentyn, Wąchock. Powiat kielecki
Przedmiot ochrony: Zespół grądu subkontynentalnego z następującymi zbiorowiskami: łęg olszowo - jesionowy, grąd wschodniopolski z nasadzoną sosną, bór mieszany z jodłą. W runie wiele chronionych roślin, np: dąbrówka rozłogowa, widłak wroniec, wawrzynek wilczełyko, możylinek trójnerwowy.
Chronione są także walory historyczne. Znajduje się tutaj Polana Langiewicza z 1863 roku, pomnik w formie tabliczki upamiętniający zgrupowanie partyzanckie Ponurego z czasów okupacji niemieckiej(1943 rok).
Nazwa rezerwatu: GÓRA DOBRZESZOWSKA(42)
Rok założenia: 1982
Powierzchnia:21,92ha
Położenie: Dobrzeszów, gmina Łopuszno. Powiat kielecki
Przedmiot ochrony: rezerwat archeologiczny, w którym zachowały się wały kultu pogańskiego oraz głazy ze śladami obróbki.
Wychodnie piaskowców dolnotriasowych oraz wapieni triasu środkowego( wapień muszlowy)
Wielogatunkowy las mieszany zudziałem gatunków iglastych oraz liściastych: jodła, sosna, grab, buk, jawor, klon.
Mnogoścv roslin runa leśnego, np: szczawik zajęczy, orlica pospolita, zachyłka Roberta, perłówka jednokwiatowa.
Nazwa rezerwatu: BARANIA GÓRA(43)
Rok założenia: 1994
Powierzchnia:82,09ha
Położenie: Oblęgorek, gmina Strawczyn. Powiat kielecki.
Przedmiot ochrony: rzeźba wąwozów przecinających stok Góry Baraniej (427m). Drzewostany jodłowo - bukowe, w runie których znajduje się wiele chronionych roślin: barwinek pospolity, wawrzynek wilczełyko, kruszyna pospolita, kalina koralowa, kopytnik pospolity.
Nazwa rezerwatu: MAŁE GOŁOBORZE(44)
Rok założenia: 1994
Powierzchnia:20,44ha
Położenie: Wronów, gmina Waśniów
Przedmiot ochrony: zróźnicowany morfologicznie obszar: zarosniete rumowisko skalne - gołoborza, doliny górskie, grzbiety. Wychodnie skał kambryjskich z mineralizacją hematytową. Dwa zespoły roślinne - zespół buczyny karpackiej w północnej części zbocza z żywcem gruczołowatym oraz zespół kwaśnej buczyny, która porasta górną część południowych i północnych zboczy wzniesienia. Stwierdzono występowanie następujących gatunków chronionych: kruszyna pospolita, marzanna wonna.
Nazwa rezerwatu: SZCZYTNIAK(45)
Rok założenia: 1994
Powierzchnia:6,03 ha
Położenie: Skoszyn, gmina Waśniów. Powiat ostrowiecki
Przedmiot ochrony: kilkuwiekowy drzewostan naturalnego pochodzenia.Dominujące gatunki to buk, brzoza brodawkowata, jodła. Ochronie podlegają wyjątkowe rumowiska skalne zbudowane z piaskowców kwarcytowych, tzw. gołoborza.
Nazwa rezerwatu: GÓRA SIERADOWSKA(46)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 197,67 ha
Położenie: Siekierno, gmina Bodzentyn. Powiat kielecki
Przedmiot ochrony: Zespoły roślinne - wyżynny bór jodłowy, buczyna karpacka, grąd subkontynentalny. Na terenie rezerwatu sklasyfikowano 17 gatunków roślin chronionych.
Nazwa rezerwatu: SŁOPIEC(47)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 8,18 ha
Położenie: Słopiec, gmina Daleszyce
Przedmiot ochrony: Unikalne torfowisko z cennymi zbiorowiskami roślinnymi: las sosnowy, zabagnione łąki, podmokłe łąki kośne, torfowiska.
Wiele gatunków chronionych, np: rosiczka długolistna, bobrek trójlistkowy, arnika górska.
Nazwa rezerwatu: ULÓW(48)
Rok założenia: 1995
Powierzchnia: 23,5 ha
Położenie: Bałtów, powiat ostrowiecki. Składa się z dwóch kompleksów: Zamoście i Stróźniak nad rzeką Kamienną.
Przedmiot ochrony: Cenne zespoły roślinne - grąd subkontynentalny, buczyna karpacka, murawy kserotermiczne. Na terenie rezerwatu odnotowano 8 dębów szypułkowych, który najwiekszy ma obwód 550 cm oraz gatunek wiąza o średnicy 337 cm. Wiele gatunków chronionych, np: tojad mołdawski, parzydło leśne.
Nazwa rezerwatu: ROSOCHACZ(49)
Rok założenia: 1997
Powierzchnia: 30,44ha
Położenie: Lubienia, gmina Brody. Powiat starachowicki
Przedmiot ochrony: Wielogatunkowy las obszaru źródliskowego rzeki Świętojanki. Zespół łęgu z olszą i sosną
Wiele roślin gatunków chronionych: cis, lilia złotogłów, podkolan biały, bluszcz pospolity.
Na obszarze rezerwatu wytyczono ścieżkę dydaktyczno - rekreacyjną o długości 2 km z 29 tablicami.
Ryc. Jedna z tablic dydaktycznych na terenie rezerwatu przyrody Rosochacz. Źródło: http://www.radom.lasy.gov.pl
Nazwa rezerwatu: SUFRAGANIEC(50)
Rok założenia: 1961
Powierzchnia: 17,31 ha
Położenie: Gmina Miedziana Góra, powiat kielecki
Przedmiot ochrony: Fragment dwustuletniego drzewostanu zespołu lasu mieszanego. Wiele gatunków chronionych: zawilec leśny, wawrzynek wilczełyko. Dolina malowniczej rzeki Sufraganiec.
FLORYSTYCZNE Nazwa rezerwatu: GRABOWIEC(51)
Rok założenia: 1956
Powierzchnia:21,92ha
Położenie: Bogucice, powiat Pińczów
Przedmiot ochrony: naturalne stanowiska rzadkich roślin stepowych ( roślinności pontyjskiej) rosnącej na gipsowym podłożu. Występują tu rzadkie i chronione rośliny: miłek wiosenny, dyptan jesionolistny( zwany gorejącym krzewem Mojżesza. Roślina ta występuje w Polsce tylko na Ponidziu i w okolicach Włocławka.Wydziela eteryczne olejki, które samoczynnie zapalają się w rozgrzanym powietrzu. ),ostnica włosowata, len włochaty, len żółty.
Ryc. Dyptan jesionolistny
Nazwa rezerwatu: LUBCZA(52)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia:6,5 ha
Położenie: Lubcza, gmina Wodzisław, powiat pińczowski
Przedmiot ochrony: stanowisko miłka wiosennego ( Adonis vernalis)
Nazwa rezerwatu: DZIKI STAW(53)
Rok założenia: 1998
Powierzchnia:6,52ha
Położenie: Grobla, gmina Rytwiany, powiat staszowski
Przedmiot ochrony: ponad 100 letnie drzewostany modrzewiowe, jezioro potorfowe wraz z przyległą podmokłą łąką z chronionymi gatunkami flory.Np:. salwinia pływająca, rogatek krótkoszyjkowy, mech zdrojek.
Nazwa rezerwatu: GAJ(54)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 6,03 ha
Położenie: Sudół Gaj, gmina Jędrzejów
Przedmiot ochrony: Ochrona zespołu grądu ( Tilo - carpinentum). Podlega ścisłej ochronie storczyk obuwik pospolity. W runie leśnym możemy znaleźć: barwinek pospolity oraz podkolan biały.
Nazwa rezerwatu: SKOWRONNO(55)
Rok założenia: 1915( najstarszy rezerwat Ponidzia),1960
Powierzchnia: 1,93 ha
Położenie: Skowronno Dolne, gmina Pińczów
Przedmiot ochrony: Ścisłą Ochrona roślinności stepowej: miłka wiosennego oraz roślinności sucholubnej: kłosownicy pierzastej, chabra panońskiego. Rzadkością faunistyczną jest tutkarz - niewielki chrząszcz.
Nazwa rezerwatu: PIECZYSKA(56)
Rok założenia: 1999
Powierzchnia: 40,84 ha
Położenie: gmina Pińczów, między wsiami Bogucice II i Kameduły
Przedmiot ochrony:śródleśne torfowisko z roślinami zespołów torfotwórczych.Spotykamy na terenie rezerwatu rzadkie gatunki chronione: wawrzynek wilczełyko, tojad pstry,kosaciec syberyjski, storczyk kukawka.
STEPOWE Nazwa rezerwatu: KRZYŻANOWICE(57)
Rok założenia: 1954
Powierzchnia:18ha
Położenie: Krzyżanowice, powiat Pińczów
Przedmiot ochrony: roślinność stepowa oraz fauna zwierząt niższych tzw endemitów, procesy i formy krasu gipsowego.
Nazwa rezerwatu: GÓRY PIEPRZOWE (58)
Rok założenia: 1979
Powierzchnia:18ha
Położenie: Kamień Łukawski, gmina Dwikozy. Powiat sandomierski
Przedmiot ochrony: roślinność stepowa oraz muraw i zarośli kserotermicznych z ciekawa fauną owadów. Na terenie rezerwatu ciekawe odsłonięcia łupków środkowo kambryjskich wieku 500 mln lat.
Rezerwat jest największym skupiskiem dzikiej róży w Polsce. Naliczono tutaj około 12 gatunków na 25 występujących w Polsce. Występuje tutaj wiele chronionych, rzadkich, endemicznych roślin: wiśnia karłowata, szczodrzeniec ruski, podkolan biały, palczatka kosmata, ostnica włosowata.
Inną osobliwością rezerwatu jest występowanie tutaj skupisko 0około 160 gatunków chrząszczy ryjkowcowatych.
Nazwa rezerwatu: MURAWY DOBROMIERSKIE(59)
Rok założenia: 1989
Powierzchnia: 36,29ha
Położenie: Dobromierz, gmina Kluczewsko. Powiat włoszczowski
Przedmiot ochrony: roślinność muraw kserotermicznych z klasy FESTUCO BROMOTEA. Rośnie tutaj około 320 gatunków roślin naczyniowych. W runie spotkano 36 gatunków kruszczyka szerokolistnego.
Rezerwat położony jest wśród nieczynnych kamieniołomów wapienia.
Nazwa rezerwatu:GÓRY WSCHODNIE(60)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia: 1,78ha
Położenie: Chotel Czerwony, gmina Wiślica.Powiat buski.
Przedmiot ochrony: Stanowiska muraw kserotermicznych o charakterze stepowym.W obrębie rezerwatu zanotowano 207 gatunków roślin.Charakterystyczne chronione stepowe okazy: miłek wiosenny, ostnica włosowata, mikołajek polny, chaber panoński, ożota zwyczajna, stulisz miotłowy występujący tylko na Ponidziu.
Nazwa rezerwatu: SKOROCICE(61)
Rok założenia: 1960
Powierzchnia: 7,7ha
Położenie: Skorocice, gmina Wiślica.Powiat buski.
Przedmiot ochrony: Wąwóz skalny zbudowany ze skał gipsowych. Formy krasu powierzchniowego i podziemnego: ściany, ambony, grzędy, zapadliska krasowe, wertepy, jaskinie, rygle skalne( most skalny). Bogate zbiorowiska muraw kserotermicznych na suchych zboczach wąwozu w składzie których spotykamy: sierpik różolistny, jaskier iliryjski, przetacznik wczesny, rezeda mała. Na dnie wąwozu rosną: miłek wiosenny, ostnica włosowata, ostnica Jana, zawilec wielokwiatowy, pierwiosnka lekarska, ożota zwyczajna.
Osobliwością fauny są ryjowiec i stonka tarczyk.
Wielki Tunel w Dolinie Skorocickiej. Najdłuższej dolinie krasu gipsowego Ponidzia. Rezerwat przyrody Skorocice.
Nazwa rezerwatu:
WINIARY ZAGOJSKIE(62)
Rok założenia: 1960
Powierzchnia: 4,81ha
Położenie: Winiary, gmina Pińczów, powiat pińczowski. Nadnidziański Park Krajobrazowy
Przedmiot ochrony: murawy kserotermiczne porastające stoki ostańców gipsowych. Szereg roślin naczyniowych chronionych: miłek wiosenny, dziewięćsił bezłodygowy,len włochaty, ożota zwyczajna.
Fauna reprzentowana jest przez następujące gatunki: Motyl modraszek gniady, pasikonik i inne.
Nazwa rezerwatu: SKOTNIKI GÓRNE(63)
Położenie: Zagość Stara, gmina Pińczów. Nadnidziański pPark Krajobrazowy
Rok założenia: 1962
Powierzchnia: 1,90 ha
Przedmiot ochrony: formy krasu gipsowego. Duża ilość roślin kserotermicznych, takich jak: miłek wiosenny, wilżyna ciernista, zawilec wielokwiatowy, dziewięćsił bezłodygowy.
Z fauny owadów na uwagę zasługuje rzadki okaz pszczoły: meliturga clavicornis.
Nazwa rezerwatu: PRZĘŚLIN(64)
Położenie: Chotel Czerwony, gmina Wiślica. Powiat Busko Zdrój
Rok założenia: 1960
Powierzchnia: 0,60 ha
Przedmiot ochrony: formy krasu gipsowego, wychodnie skalne gipsu o rzadko spotykanych formach krystalizacji gipsu, tak zwanymi jaskółczymi ogonami. Dobrze zachowany profil glebowy rędziny czarnoziemnej. Zbiorowiska ciepłolubne z "stepem ostnicowym" oraz "stepem kwietnym". Wiele roślin chronionych jak i reliktowych, np:, stuliusz miotłowy, miłek wiosenny, dziewięćsił bezłodygowy.
Chronionymi gatunkami fauny owadów są: chrząszcz ziołomirek stepowy( wpisany do Czerwonej Księgi Zwierząt), chrząszcz Trachyphloeus heymesi (żyje tylko na terenie Niecki Niedziańskiej).
Położenie: Młodzawy Duże, powiat Pińczowski
Rok założenia: 1974
Powierzchnia: 9,45 ha
Przedmiot ochrony: Zbiorowiska kserotermiczne zaburzone gatunkami wkraczającymi z otaczającym polanę zespołu grądu.
Największa osobliwość przyrodniczą stanowi groszek pannoński, mający tutaj jedyne naturalne stanowisko w Polsce.Najbliższe stanowisko zlokalizowane jest na Podolu, około 300 km od rezerwatu.
Ochronie podlega wiele gatunków stepowych jak i leśnych: obuwik pospolity, storczyk purpurowy, zawilec wielokwiatowy, len włochaty, miłek wiosenny, dziewięćsił bezłodygowy.
Na terenie rezerwatu stwierdzono około 220 gatunków roślin naczyniowych. Z ogólnej liczby tych gatunków możemy stwierdzić 55% gatunków kserotermicznych, 29% leśnych, 11% łąkowych.
TORFOWISKOWE Nazwa rezerwatu: BIAŁE ŁUGI(66)
Rok założenia: 1959
Powierzchnia:408,44ha
Położenie: Wymysłów,gmina Daleszyce
Przedmiot ochrony: Kompleks torfowisk śródleśnych z zespołami roślinności bagiennej, awifauna.
KRAJOBRAZOWE Nazwa rezerwatu: KARCZÓWKA(67)
Rok założenia: 1953
Powierzchnia:27,29 ha
Położenie: KIELCE
Przedmiot ochrony: Bór sosnowy, miejsca po wydobyciu galeny (szpary), zespół klasztorny Pallotynów z 1628 roku.
Nazwa rezerwatu: WZGÓRZA SOBKOWSKIE(68)
Rok założenia: 10.11. 2005
Powierzchnia:37,18 ha
Położenie: gmina Sobków, powiat jędrzejowski
Przedmiot ochrony: Stanowiska roślinności sucholubnej z dużą ilością gatunków chronionych. FAUNISTYCZNE Nazwa rezerwatu: ŁUGI(69)
Rok założenia: 1981
Powierzchnia:90,23ha
Położenie: Jeżowice, gmina Włoszczowa
Przedmiot ochrony: lęgowiska i warunki bytowania wielu ptaków
Nazwa rezerwatu; Górna Krasna(70)
Rok założenia: 2004
Położenie: gmina Stąporków powiat konecki, gmina Mniów, powiat kielecki
Powierzchnia: 413,2 ha
Przedmiot ochrony: naturalny odcinek rzeki krasnej, ekosystemy bagien, bogaty świat awifauny. SŁONOROŚLOWE Nazwa rezerwatu: OWCZARY(71)
Rok założenia: 1959
Położenie: powiat Busko Zdrój
Powierzchnia: 0,61 ha
Przedmiot ochrony: flora i fauna halitowa,
